Ελικώνας: Το βουνό των μουσών

Ελατα, καθαρός αέρας, κακοτράχαλοι χωματόδρομοι που προσφέρονται για ιδιαίτερες διαδρομές, αλλά και άνετοι ξενώνες και εύκολη διέξοδος στις κρυστάλλινες παραλίες του Κορινθιακού.

Δεν διαθέτει την επιβλητικότητα του γειτονικού Παρνασσού, ούτε βεβαίως τη φήμη του, ως «in» ταξιδιωτικού προορισμού. Παρ' όλα αυτά ο Ελικώνας, καθώς υψώνει το ανάστημά του ανάμεσα στον Κορινθιακό Κόλπο και στις πεδιάδες της Βοιωτίας, δύσκολα περνά απαρατήρητος. Τα χωριά Αγία Αννα και Ελικώνας ή αλλιώς Ζερίκι μαζί με το κεφαλοχώρι Κυριάκι διαθέτουν υποδομή και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αφετηρία για εξορμήσεις στην ευρύτερη ορεινή περιοχή. Και οι τρεις οικισμοί προσεγγίζονται από το οδικό άξονα που συνδέει τη Θήβα με τη Λιβαδειά και την Αράχοβα.

Η Αγία Αννα (άλλοτε Κούκουρα) είναι ένα από τα παλιότερα ορεινά χωριά του Ελικώνα.

Αν και υπάρχουν πλέον αρκετοί καλοί ξενώνες για διαμονή, δεν θα πρέπει να έχετε μεγάλες προσδοκίες όσον αφορά τις επιλογές φαγητού και διασκέδασης που σε καμία περίπτωση δεν θυμίζουν τις αντίστοιχες της γειτονικής Αράχοβας. Ο Ελικώνας είναι ένα ήσυχο βουνό που προσφέρεται για πεζοπορία, «τζιποπεριπέτειες», αλλά και για γρήγορες αποδράσεις στις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου με τις υπέροχες παραλίες.

Την ώρα του δειλινού στο βουνό των Μουσών ακόμη και ένα ασήμαντο ρυάκι αποκτά μυθική υπόσταση.

Ερχόμενοι από Θήβα μετά την Αλίαρτο θα στρίψετε αριστερά προς Αγιο Γεώργιο και Αγία Αννα, όπως υποδεικνύουν οι πινακίδες.

Ο δρόμος είναι καλός, αλλά με αρκετές στροφές και θα σας φέρει σύντομα (έπειτα από 15 χλμ.) στο οροπέδιο του Ελικώνα, σε ύψος 700 μέτρων όπου βρίσκεται κτισμένη η Αγία Αννα (άλλοτε Κούκουρα), ένα από τα παλαιότερα χωριά του βουνού των Μουσών.

Κάποτε ήταν ένα απομονωμένο ορεινό χωριό και αποτελούσε καταφύγιο των κλεφτών την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αλλά και κρησφύγετο των ανταρτών κατά τη γερμανοϊταλική κατοχή. Διατηρεί ελάχιστα αρχιτεκτονικά στοιχεία από την αρχική του μορφή, όμως, καθώς περιβάλλεται από όμορφο ελατοδάσος κερδίζει τις εντυπώσεις.

Λίγο βορειότερα από την Αγία Αννα και σε ύψος 850 μέτρων βρίσκεται το χωριό Ελικώνας (Ζερίκι παλαιότερα), το οποίο όμως προσεγγίζεται πιο εύκολα από τη Λιβαδειά. Χρησιμοποιώντας τον περιφερειακό δρόμο της Λιβαδειάς, θα συνεχίσετε για Αράχοβα, ώσπου να δείτε τον ασφάλτινο δρόμο αριστερά που θα σας φέρει στην πλατεία του χωριού (17 χιλιόμετρα). Το χωριό περιβάλλεται από πυκνό ελατοδάσος ενώ μια μικρή λιμνούλα και καταπράσινα ορεινά λιβάδια καλωσορίζουν τους επισκέπτες που άρχισαν να καταφτάνουν και πάλι τα σαββατοκύριακα μετά από μακρά περίοδο εγκατάλειψης.

Από την Αγία Αννα πολύ ευχάριστη είναι η ασφάλτινη διαδρομή που οδηγεί στο χωριό Κυριάκι (14 χλμ.). Αν ο καιρός το ευνοεί προτείνουμε να κάνετε μια στάση στην τοποθεσία «Αρβανίτσα» με τα θεόρατα έλατα για να απολαύσετε τη θέα στην ψηλότερη κορφή του βουνού, την όμορφη Παλιοβούνα. Στο σημείο υπάρχουν χώροι αναψυχής και τα σαββατοκύριακα λειτουργεί αναψυκτήριο. Από το Κυριάκι που είναι το μεγαλοχώρι της περιοχής, μπορείτε εύκολα ακολουθώντας τον ασφάλτινο δρόμο να ανηφορίσετε προς το χωριό Ελικώνας.

Αρμονική συνύπαρξη βουνού και θάλασσας
Ο Ελικώνας λόγω της γεωγραφικής του θέσης προσφέρει εύκολη και γρήγορη πρόσβαση προς τις ακτές του Κορινθιακού όπου μπορείτε, αν ο καιρός είναι καλός, να επιχειρήσετε τις πρώτες βουτιές στα βαθυγάλανα νερά. Από το Κυριάκι θα κατηφορίσετε προς Αντίκυρα (26 χλμ.), ακολουθώντας τον αρκετά κουραστικό δρόμο με τις μπόλικες στροφές. Από την Αγία Αννα η πρόσβαση στις παραλίες του Σαράντη και της Δόμβραινας είναι ακόμη πιο εύκολη (20 χλμ.).

Η παραλία Σαράντη απέχει μόλις 6 χιλιόμετρα από το χωριό Πρόδρομος, ενώ αξίζει τον κόπο να διανύσετε μερικά χιλιόμετρα ακόμη (σε χωμάτινο δρόμο) μέχρι την αμμουδιά Ζάλτσα. Ειδικά η παραλία Σαράντη με τα ταβερνάκια που παρατάσσονται κατά μήκος της προκυμαίας είναι ιδανική περίπτωση για όσους θέλουν να συνδυάσουν μέσα σε ελάχιστη ώρα το βουνό με τη θάλασσα.

1.200 είδη φυτών
Το όμορφο βουνό είναι γνωστό με αυτό το όνομα από τα πανάρχαιά χρόνια. Εδώ σύμφωνα με τη μυθολογία είχαν την κατοικία τους οι εννέα Μούσες, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης. Σήμερα ενδιαφέρον παρουσιάζει η βιοποικιλότητα του βουνού και κυρίως η χλωρίδα του. Στα ανατολικά αναπτύσσονται εκτεταμένα δάση ελάτων σε ύψος πάνω από 500 μέτρα, ενώ χαμηλότερα υπάρχουν πυκνά δρυοδάση. Εχουν καταγραφεί 1.200 είδη φυτών, ανάμεσά τους και πολλά απειλούμενα με εξαφάνιση. Για τους ορειβάτες ο Ελικώνας αποτελούσε ανέκαθεν ένα ευχάριστο και ενδιαφέρον πεδίο για σύντομες πεζοπορικές εξορμήσεις. Μάλιστα το καλοκαίρι, συχνά συνδυάζονται με μια βουτιά στα δροσερά νερά του Κορινθιακού. Στην ψηλότερη κορφή του Ελικώνα, την ανεμοδαρμένη Παλιοβούνα (1748 υψομ.), οδηγεί μονοπάτι που ξεκινά από την Αγία Αννα (η πορεία διαρκεί 3 ώρες).

Τετρακίνητες αποδράσεις
Λίγο ψηλότερα από την Αρβανίτσα -οδηγώντας από την Αγία Αννα προς το Κυριάκι- θα δείτε στα αριστερά στενό χωματόδρομο που εισχωρεί μέσα στο ελατοδάσος. Ακολουθήστε τον άφοβα, εφόσον όμως τα ελαστικά σας είναι σε καλή κατάσταση, καθώς οι πέτρες είναι κοφτερές.

Θα περάσετε από εγκαταλειμμένα λατομεία και θα βγείτε μετά από 6 χιλιόμετρα έντονης ανάβασης σε χαρακτηριστικό ανεμοδαρμένο αυχένα, σε ύψος 1.300 μέτρων με εκπληκτική θέα στον Κορινθιακό Κόλπο. Από εδώ θα κατηφορίσετε με άφθονες «κορδέλες» προς τα παράλια.

Στην πορεία σας θα δείτε το μοναστήρι του Αγίου Σεραφείμ ή Μονή της Δομβούς που χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα στα 600 υψόμετρο, σε προνομιακή θέση με θέα στη θάλασσα.

Το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ στον πρόναό του βρίσκεται ο τάφος του Αγίου Σεραφείμ. Αμέσως μετά θα φτάσετε στην αμμουδερή παραλία της Ζάλτσας. Η επιστροφή σας μπορεί να γίνει μέσω Προδρόμου - Δόμβραινας από όπου θα βγείτε στον δρόμο Θήβας - Λιβαδειάς.

Μονή Οσίου Λουκά
Από το χωριό Κυριάκι, αν ακολουθήσετε τον ασφάλτινο δρόμο που οδηγεί στο Δίστομο, θα περάσετε από το χωριό Στείρι, απ' όπου εύκολα θα προσεγγίσετε την ιστορική Μονή του Οσίου Λουκά. Ιδρυτής του παμπάλαιου αυτού μοναστηριού της Βοιωτίας ήταν ο Οσιος Λουκάς που ασκήτεψε και πέθανε εδώ το 923. Το μοναστήρι θεωρείται από τα πιο αξιόλογα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας με μοναδική αρχιτεκτονική, ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες, σπουδαία ψηφιδωτά και πολύχρωμα μάρμαρα. Το καθολικό του που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, χτίστηκε το 1020 από τους διαδόχους του Οσίου Λουκά και θεωρείται από τα ομορφότερα δείγματα οκταγωνικού ναού με τρούλο. Για αιώνες, τόσο κατά τη βυζαντινή περίοδο όσο και κατά την τουρκοκρατία, ήταν ένα ζωντανό πνευματικό και μοναστικό κέντρο.

Κυριάκι
Το χωριό είναι χτισμένο στη θέση όπου βρισκόταν η αρχαία φωκική πόλη Φλυγόνιο (υπολείμματά της διασώζονται στη θέση Παλιόκαστρο) που καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β' τον Μακεδόνα, το 348 π.Χ. Στη διάρκεια της Κατοχής το Κυριάκι όπως και πολλά χωριά του Ελικώνα πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση και κάηκε από τους Ιταλούς και δύο φορές από τους Γερμανούς, το 1943 και το 1944. Οσοι κάτοικοι δεν έφυγαν οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα
Θοδωρής Αθανασιάδης  http://www.ethnos.gr