Ένας αιώνας ιερές μάσες για το Βατοπέδι

Η απόκτηση δικαιωμάτων στη λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα ήταν – όπως από ιστορικά στοιχεία προκύπτει – διαρκής και διακαής στόχος της Μονής Βατοπεδίου. Η επιθυμία τους αυτή απέκτησε στιβαρό νομικό υπόβαθρο στις αρχές του περασμένου αιώνα. Τότε άρχισε και η διεκδίκηση της λιμνοθάλασσας. Ολοκληρωτική δικαίωση πέτυχαν οι Βατοπεδινοί το 1941, επί της διακυβέρνησης Τσολάκογλου. Τότε η Βιστωνίδα έγινε επιτέλους δική τους. Δυστυχώς γι’ αυτούς, το Γ’ Ράιχ έχασε τον πόλεμο και οι Βατοπεδινοί τη Βιστωνίδα τους...

Το θέμα είναι εξαιρετικά επίκαιρο και... διαχρονικό. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το βιβλίο του Ηλία Ν. Κολιούση, που μόλις κυκλοφόρησε, με τίτλο «Βατοπέδι – Πολιτική - Δικαιοσύνη. Στο Βα(λ)τοπέδι δεν είχε... λακέρδα» από τις εκδόσεις Gutenberg...

Η υπόθεση «Βατοπέδι», που απασχόλησε πολλούς και εξακολουθεί να ερευνά σε βάθος μόνο η δικαιοσύνη, έχει – όπως κάθε υπόθεση – τουλάχιστον δύο όψεις.

Η πρώτη, δηλαδή η ουσιαστική, απασχόλησε ιδιαίτερα και για μεγάλο χρονικό διάστημα και την κοινή γνώμη. Ίσως μάλιστα το ενδιαφέρον αυτό και να μην έχει ολοκληρωθεί. Αυτό συνέβη γιατί είδε τους μοναχούς της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου να λειτουργούν κυρίως με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, πράγμα μη αναμενόμενο για ασκητές της πίστης και της προσευχής.

Μεγάλο τμήμα της κοινωνίας φαίνεται να την σκανδάλισαν ελαφρώς οι πληροφορίες, που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παρείχαν χωρίς μέτρο και χωρίς φειδώ, ότι για να πετύχουν τους στόχους τους οι μοναχοί συμμετείχαν και σε διαδικασιούλες ελαφρώς στημένες. Εμφανίστηκαν δηλαδή οι Βατοπεδινοί να έχουν αφήσει λιγουλάκι στο περιθώριο τον ασκητισμό και να έχουν ως κύρια έγνοια τους το μεγαλείο του μοναστηριού τους. Για να πετύχουν το σκοπό τους αυτό, είχαν ασφαλώς ανάγκη εσόδων, τα οποία εντόπισαν στη θάλασσα και συγκεκριμένα στη Λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα.

Τα πράγματα με τη Λιμνοθάλασσα πήγαιναν μια χαρά και θα πήγαιναν σίγουρα καλύτερα, αν δεν συναντούσαν στο δρόμο τους τη σοβαρή αντίδραση φορέων της Θράκης. Οι Θρακιώτες δεν είδαν με καλό μάτι τις «προσπάθειες» της Ιεράς αυτής Μονής, να αποκτήσει πάση θυσία γη και ύδωρ, εκεί, στα γεωγραφικά όρια της Ξάνθης και της Ροδόπης.

Αντέδρασαν με τρόπο υπερβολικό και μάλλον άδικο, δεδομένου ότι οι μοναχοί δεν ήθελαν και ολόκληρη τη Θράκη. Μόνο μια Λιμνοθάλασσα, τα νησάκια της και τις εκτάσεις γύρω από τη Λιμνοθάλασσα, είχαν ανάγκη. Κι αυτό γιατί, ως φαίνεται, θεωρούσαν χρέος τους να αποκτήσει το Μοναστήρι την περιουσία που δικαιούτο σύμφωνα με τα υπάρχοντα Χρυσόβουλλα.

Για το εμβαδό των εκτάσεων; Δεν είχαν πρόβλημα, όσες και νάταν, καθόλου δεν τους πείραζε τους μοναχούς. Τι τόθελαν οι Θρακιώτες και πίστευαν ότι ήταν δημόσια περιουσία; Και κυρίως, πώς το γνώριζαν;

Είχαν μήπως μελετήσει την ιστορία του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της συγκεκριμένης περιοχής;

Είχαν υπ’ όψιν τους τις γνωμοδοτήσεις των νομομαθών - συνηγόρων της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου;

Πώς, τέλος πάντων, φθάνουν στο σημείο να καταγγέλλουν ακόμα και τους σεβαστούς υπουργούς τους, για ένα ζήτημα που, όπως φάνηκε, δεν γνώριζαν; Και μας ενέπλεξαν όλους, τον καθένα και σε μια πλάνη!

Η δεύτερη έχει να κάνει με τις διαδικασίες που οι Βατοπεδινοί ακολούθησαν την τελευταία δεκαετία, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους, καθώς και με τον τρόπο που το Ελληνικό Δημόσιο αντέδρασε στις φιλικές επιθέσεις τους.

Αρχικά, ύστερα από άκρως πετυχημένες ενέργειες των μοναχών, με αποφάσεις του το Ελληνικό Δημόσιο αναγνώρισε ότι στερείτο κάθε δικαιώματος επί της Βιστωνίδας, των γύρω από τις ακτές της εκτάσεων και των δύο νησίδων που η Μονή Βατοπεδίου διεκδικούσε. Θα ήταν φρόνιμο να σταματήσουν οι μοναχοί εκεί το ζήτημα;

Ίσως, αλλά δεν το έπραξαν. Ποιος έχει εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και την σταθερότητα της Ελληνικής Διοίκησής τους; Όχι, όπως αποδείχθηκε, οι μοναχοί μιας Ιεράς Μονής με βυζαντινό ιστορικό παρελθόν χιλιετίας.

Αφού λοιπόν η διοικητική αναγνώριση δεν θεωρήθηκε επαρκής εξασφάλιση για την Ιερά Μονή – μιας και δεν απέκλειε το ενδεχόμενο μια άλλη διοικητική πράξη να ακύρωνε την προηγούμενη της αναγνώρισης – αποφασίσθηκε να επιδιωχθεί η οριστική αναγνώριση των δικαιωμάτων της και με δικαστική απόφαση. Προς τούτο οι μοναχοί, ωραία - ωραία, πήγαν στην Κομοτηνή και κατέθεσαν την αγωγούλα τους στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Ροδόπης.

Η υπόθεση εκδικάσθηκε στις 3.11.2003 μέσα σε διαφωνιούλες και ένταση. Ιερή μεν, ένταση δε, που άγγιζε τα όρια φασαρίας. Οι αντιδράσεις και οι φωνούλες ξεκίνησαν όταν κατά την εκδίκαση φανερώθηκε η ευσέβεια της προέδρου του δικαστηρίου και ο ανυπόκριτος σεβασμός της προς το μοναστήρι, κάτι που ως φαίνεται «ανησύχησε» τους φορείς της Θράκης. Αισθάνθηκαν κάπως δύσκολα στην ιδέα ότι η δικαστική ανεξαρτησία καλύπτει μόνο την εκδίκαση υποθέσεων απλών ανθρώπων και όχι διαφορές με μοναχούς. Άρχισε δηλαδή να τους βασανίζει το ερώτημα μήπως οι εξαιρέσεις εφαρμογής της κοινής νομοθεσίας, πέραν των υπουργών, περιελάμβαναν και τους μοναχούς με τα μοναστήρια τους.

Από την άλλη πλευρά, το Ελληνικό Δημόσιο γρήγορα φανέρωσε τις σχιζοφρενικού τύπου αρετές του. Εκεί που είχε αναγνωρίσει με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι δεν είχε δικαιώματα σε εκτάσεις γύρω από τη Βιστωνίδα, στο δικαστήριο τ’ απαρνήθηκε όλα.

Ξέχασε τις γνωμοδοτήσεις του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων και Ανταλλάξιμης Περιουσίας, που είχαν γίνει δεκτές με τις υπογραφούλες των αρμόδιων υπουργών, και έστειλε στην Κομοτηνή τον δικαστικό του αντιπρόσωπο, με οδηγίες να υπερασπισθεί τα δικαιώματα του Δημοσίου! Να υπερασπισθεί δηλαδή τα δικαιώματά του, τα οποία οι αρμόδιοι υπουργοί είχαν αναγνωρίσει ότι δεν είχαν!

Είχε κιόλας γίνει αυτό που οι Βατοπεδινοί φοβόντουσαν: Είχαν ανακληθεί οι υπουργικές αποφάσεις παραχώρησης για μια... καλύτερη διερεύνηση. Ενδεχομένως μόνο και μόνο εν όψει επικείμενων εθνικών εκλογών, αφού οι παραχωρήσεις ήταν θέμα που απασχολούσε έντονα την προεκλογική διαδικασία. Αυτό στη νεοελληνική διοίκηση σημαίνει:

- Μετά τις εκλογές και αναλόγως των αποτελεσμάτων, τα ξαναλέμε...

- Ότι στην πατρίδα μας όλα... με τον κατάλληλο τρόπο, γίνονται, αποτελεί κοινό τόπο. Μπορεί και να μη χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος. Ο προσεγμένος «τρόπος» όμως και οι κατάλληλες γνωριμίες είναι εφόδια άκρως απαραίτητα και απολύτως επαρκή για την επιτυχία. Είναι ο αναγκαίος όρος για την επίτευξη του στόχου.

- Ότι η Ελληνική Διοίκηση λειτουργεί και με τον κανόνα του συνδρόμου του «μπάρμπα της Κορώνης» δεν είναι και κάτι ιδιαίτερα άγνωστο.

- Ότι θα υπήρχε το 2004 Πολυμελές Πρωτοδικείο στην πατρίδα μου, που θα δημοσιεύει τις αποφάσεις του, μόνο αν είναι συμφέρουσες για την Ιερά Μονή Βατοπεδίου, λυπάμαι, μου ήταν αδύνατο να το πιστέψω. Μέχρι που το έμαθα.

Αλλά ας έλθουμε στους Βατοπεδινούς. Από το 1922, εν μέσω της εθνικής καταστροφής, ξεκίνησαν τον ιερό τους αγώνα να περιέλθει στην ιδιοκτησία τους η Λιμνοθάλασσα Βιστωνίδα και οι παραλίμνιες εκτάσεις. Στην νόμιμη αυτή προσπάθειά τους απέφυγαν, όπως ο διάβολος το λιβάνι, να εκδικασθούν τα «δίκαιά τους» από τον φυσικό τους δικαστή. Προφανώς από σεβασμό και υπερβολική έλλειψη εμπιστοσύνης στο Θεσμό.

Απεδείχθη ότι είχαν δίκιο. Τι καταλαβαίνουν οι δικαστές; Δύο φορές έκαναν το λάθος να τους εμπιστευθούν και τους «έκαψαν». Προτιμότερες οι γνωμοδοτήσεις πανεπιστημιακών καθηγητών. Στοιχίζουν βέβαια κάτι παραπάνω, αλλά έχουν φινέτσα και κυρίως... αντικειμενικά συμπεράσματα. Τα διακρίνει και η σαφήνεια, που επιτρέπει στους εντολείς να τα αξιοποιήσουν κατάλληλα.

Φυσικά και προτιμούν να ποντάρουν και στην ιδιαίτερη ευλάβεια εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας. Στο τέλος - τέλος, γιατί να μη δοκιμάζουν και τις μεθόδους του βυζαντινού συμβιβασμού; Τα τελευταία αυτά όπλα της, τα χρησιμοποίησε η Ιερά Μονή Βατοπεδίου και τελικά ήλθε η απόλυτη δικαίωση.

Για πρώτη φορά, το 1941 από την λαοπρόβλητη κυβέρνηση Τσολάκογλου. Μια τέτοια περίοδος ήταν η πλέον κατάλληλη για να ευδοκιμήσουν οι επιμελημένες, αντικειμενικές και προπαντός δίκαιες γνωμοδοτήσεις των ογκόλιθων της νομικής σκέψης πανεπιστημιακών δασκάλων. Δυστυχώς, ο Χίτλερ έχασε τον πόλεμο, οι γνωμοδοτήσεις την επιρροή τους και οι... Βατοπεδινοί την Βιστωνίδα. Σχεδόν εξήντα χρόνια αργότερα, άρχισε εκ νέου η οριστική δικαίωση των Βατοπεδινών, από την ευνομούμενη διοίκηση της σύγχρονης Ελληνικής Πολιτείας. Ολοκληρώθηκε με τις ιερές ανταλλαγές.

 http://topontiki.gr