Τ’ Άϊ – Σταθιού

 Του Γιάννη Αν. ΛΟΥΚΑ

Ο τόπος

Το ξωκλήσι του Αγίου Ευσταθίου (Αϊ-Σταθιού) βρίσκεται σε μια από τις ωραιότερες περιοχές της Αράχωβας. Αγναντεύει ανεμπόδιστα όλο τον ελαιώνα και καραουλίζει το Δελφικό Τοπίο (με τη φυσική του έννοια και όχι τη νομική), το Σταυρό, το Ξεροβούνι και ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Αράχωβας. Γειτονεύει και μ’ άλλα ξωκλήσια (για να μη νιώθει μοναξιά) : από πάνω του είναι ο Αϊ-Δμήτρς, λίγο πιο κει ο Αϊ-Βασίλς, ακόμα παραπέρα ο Αϊ-Τρύφανος, χαμηλότερα ο Αϊ-Μηνάς, ενώ ακριβώς δίπλα του ο παλιός Αϊ-Στάθς παραμένει χρόνια τώρα κλειδαμπαρωμένος, βουβός κι αλειτούργητος.

Η γιορτή και το όνομα

Στην ευρύτερη περιοχή είναι ο μοναδικός Άγιος Ευστάθιος. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Αράχωβα το όνομα είναι αρκετά συνηθισμένο. Ένα σωρό Σταθάδες και Ευσταθίες έχουμε (τώρα Έφη παλιότερα δε και Σταθού). Το όνομα είναι σύνθετο : ευ και ίστημι δηλαδή αυτός που στέκεται καλώς. Ίδια ρίζα με την ευστάθεια (π.χ. ευστάθεια πρανών), ίδια ρίζα και με τον ευσταθή (π.χ. ευσταθής ισορροπία). Αλήθεια πόσες γλώσσες έχουν το προνόμιο να διαθέτουν σε απλά καθημερινά ονόματα τέτοιον γλωσσικό πλούτο;

Οι αλλαγές

Το ίσωμα του Αϊ-Στάθη βρίσκεται ένα υψομετρικό επίπεδο κάτω από την Αράχωβα και έχει αρκετά ήπιο κλίμα, λόγω μεσημβρινού προσανατολισμού. Έχει την πολυτέλεια να διαθέτει δύο οδικές προσβάσεις : μία απ’ τις Κουκβάγιες και μία απ’ το ΣΙΜ (χώρος εργοταξίου της ΜΟΜΑ κατά την κατασκευή του νέου δρόμου Αράχωβας – Δελφών).

Οι συνθήκες αυτές συνέβαλαν ώστε να γίνει από νωρίς μια περιζήτητη περιοχή και να κατέχει το ρεκόρ των πιο εντυπωσιακών αλλαγών. Όταν παιδιά πηγαίναμε στον Αϊ-Στάθ’ θα μπορούσαμε να φαντασθούμε ότι απέναντι απ’ τη στέρνα θα υπήρχαν κάποτε γήπεδα τένις; Και πάνω στα χωράφια και τα αμπέλια θα χτίζονταν πολυτελέστατες κατασκευές, θα δημιουργούνταν οργανωμένοι οικισμοί και συγκροτήματα; Ασφαλώς καταστάσεις και με οφέλη και με αρνητικά ίσως. Ως καταγραφή όμως εντυπωσιακών και απίστευτων αλλαγών η περιοχή είναι μοναδική.

Οι μνήμες

Για τους παλιότερους η γιορτή είναι συνδεδεμένη με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, με σχολικές εκδρομές που γίνονταν στον Αϊ-Στάθη και με τα σφυρίγματα κανενός δραγάτ’, όταν κανείς επιχειρούσε να δοκιμάσει κάποιον απαγορευμένο καρπό (κάνα σταφύλι, κάνα σύκο).

Το ποίημα

Το καλύτερο δώρο που θα μπορούσα να κάνω στους εορτάζοντες και σ’ όλους τους αναγνώστες του ΤΣΟΠΑΝΟΥ της ΑΡΑΧΩΒΑΣ είναι ένα ποίημα που έχει γράψει ο Δάσκαλός μας Ηλίας Λιάκος και αναφέρεται στον Αϊ-Στάθη.

Στον Αϊ-Στάθη εσπερινό                                 

κάνει ο παπάς μονάχος                                   

και ψάλτης κι εκκλησίασμα                              

ένας γεροξωμάχος                                         

                                                                                       

Κυπαρισσάκι λυγερό                                        

στο  ιερό από πίσω                                         

και τα σπουργίτια στα κλαριά                          

γλυκοκρατάν το ίσο                                          

Μούσκεμα ως το κόκαλο

σε ρημοκλήσι μπαίνω

θλιμμένο κι αλειτούργητο

κι απολησμονημένο

Ασπάζομαι το κόνισμα

κι ανάβω τα καντήλια

Θέ μου φύλα τη φαμελιά

λεν σιγαλά τα χείλια

Αν ο Δάσκαλος για ρημοκλήσι εννοεί τον παλιό Αϊ – Στάθη, ας αναληφθεί μια πρωτοβουλία γι’ αυτό. Ίσως ο Λαογραφικός Όμιλος. Ξέρει αυτός τι εννοώ.

                             Με νοσταλγία και μ΄ ευχές

                                                ΙΑΛ