Σχέδιο Αθηνά. (μια ακόμα χαμένη ευκαιρία;)

του Γιώργου Δ. Ανδρέου

Κάποιοι νομίζουν πως είχε λαϊκή ανταπόκριση, η πασοκικής έμπνευσης  επικοινωνιακή πρακτική, ότι αν δώσεις   ένδοξο και κατά κανόνα βαρύγδουπο  όνομα  σε κάποιο νομοσχέδιο, που θεωρείς μεταρρυθμιστικό, αποκτά αυτόματα  κύρος και  τεκμήριο  ορθότητας. Φαίνεται λοιπόν πως ο Υπουργός Παιδείας ενθουσιάστηκε από την επιτυχία του Καποδίστρια, παλαιότερα, και του Καλλικράτη πρόσφατα (θα τρίζουν τα κόκαλά τους, αν έχουν λάβει γνώση  πως  συγκρίνονται τα έργα για τα οποία τους έγραψε η ιστορία  με τους ομώνυμους μεταρρυθμιστικούς (;) νόμους έτσι τουλάχιστον όπως εφαρμόστηκαν). Μην ξεχνάμε βέβαια και το σχέδιο Ξένιος Ζευς, του θεού  της φιλοξενίας, για την απέλαση των λαθρομεταναστών.  Αλλιώς δεν εξηγείται ότι ο Υπουργός Παιδείας ονόμασε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που δημοσιοποίησε, με το πιο  βαρύγδουπο ακόμα  όνομα, της θεάς της σοφίας.

Φοβάμαι πως θα ζηλέψουν κι άλλοι υπουργοί και θα προστρέξουν στο  δωδεκάθεο. Και μην εκπλαγείτε αν  ακούσουμε για  το σχέδιο Ερμής για τις μεταφορές, Ποσειδών για τις θαλάσσιες μεταφορές και τα λιμάνια, Ηρα για το Οικογενειακό δίκαιο, Αφροδίτη για την πορνεία και τα Καλλιστεία και πάει λέγοντας. Μόνο για τα φορομπηχτικά  νομοσχέδια δεν υπάρχει ανάλογος αρχαίος θεός. Εύχομαι στον κ. Στουρνάρα να μην αποκτήσει  σχετική ενδοξότητα.

Σχέδιο Αθηνά λοιπόν ante portas.  Γράφτηκαν κι ακούστηκαν πολλά. Για μεροληπτικές μεταχειρίσεις πόλεων σε σχέση με τις συνενώσεις ή καταργήσεις τμημάτων, με κριτήριο την πολιτική δύναμη ή αδυναμία στην Κυβέρνηση τοπικών παραγόντων, για την αναγκαιότητα ή μη κατάργησης τμημάτων ή σχολών και άλλα. Κατά κανόνα οι ασκούντες κριτική κάτι είχαν στο μυαλό τους είτε, σε τοπική, είτε σε  προσωπική - επαγγελματική βάση.

Εκτιμώ, για να σοβαρευτούμε,  πως  η μεταρρύθμιση που παρουσίασε ο κ. Υπουργός, αν και κατ’ αρχήν είναι βήμα προς την θετική κατεύθυνση, είναι άτολμη και διστακτική. Αν ψηφιστεί όπως εισάγεται ίσως χαθεί μια ακόμα μεγάλη ευκαιρία βαθιάς τομής και ουσιαστικής αλλαγής, ιδίως τώρα που οι συνθήκες το επιτρέπουν, αφού το πολιτικό κόστος υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη μεταρρυθμίσεων και την οικονομική κρίση και η λαϊκή αντίδραση είναι μειωμένη σε τέτοια θέματα.

Είναι μοναδική λοιπόν ευκαιρία να γίνει μια  εκτεταμένη, πλήρης και βαθιά αποκέντρωση της παιδείας.

Με τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις που προτείνει του υπουργείο όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά θα μπορούσε να πει κανένας, πως αυξάνεται συγκριτικά (σε ποσοστό επί του νέου μειωμένου συνόλου) ο Αθηνο- Θεσσαλονικο - κεντρικός προσανατολισμός της, ανώτατης κυρίως, παιδείας. Τα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το Οικονομικό, το Πάντειο, το Πειραιώς, τα Πολυτεχνεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης,  η Γεωπονική, η φυσική θέση της οπαίας είναι στη Θεσσαλία,  και μια μεγάλη ομάδα ΤΕΙ, συνεχίζουν να συσσωρεύουν φοιτητές στα μεγάλα αστικά κέντρα. Με ότι αυτό συνεπάγεται, ιδίως για τους προερχόμενους από την επαρχία φοιτητές, που, εκτός από το υψηλό κόστος διαβίωσης,  με το που εγκαθίστανται  στις μεγάλες πόλεις αλλάζουν νοοτροπία και τρόπο ζωής και γίνονται εν δυνάμει μελλοντικοί κάτοικοι των αστικών κέντρων. Μιας  μεγάλης και  ουσιαστικής  αποκέντρωσης, με την μετακίνηση, έστω σε βάθος κάποιων χρόνων για να δημιουργηθούν οι αναγκαίες υποδομές, ολόκληρων Πανεπιστημίων. Αποκέντρωση  που θα αρχίσει με την παιδεία και αυτό θα γίνει η αιτία να συνεχιστεί από τους μελλοντικούς επιστήμονες. Έτσι θα ζωντανέψει η ύπαιθρος, που είτε το θέλουμε είτε όχι θα είναι στο εγγύς μέλλον η βάση  της παραγωγής και της πραγματικής ανάπτυξης. Η δυνατότητα πρωτογενούς  παραγωγής,  βρίσκεται  μακριά από την Αθήνα των υπηρεσιών. Και αυτό άρχισε και θα φανεί εντονότερα στο αμέσως προσεχές μέλλον.

Αν πιστεύετε κ. Υπουργέ της Παιδείας, πως ο πολύς κόσμος, με τις εισοδηματικές μειώσεις, την ανεργία και την συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας, θα μπορέσει να αντέξει να ζει στην πολυέξοδη Αθήνα αυτή για 6 ή 12 ακόμα μήνες αυταπατάσθε.  Γνωρίζω πολλούς που έχουν δρομολογήσει οικογενειακή μετεγκατάσταση, εκεί που έχουν μια στοιχειώδη υποδομή επιβίωσης, που πλέον είναι   πρώτη προτεραιότητα. Τι  εμποδίζει λοιπόν να σχεδιαστεί ένας νέος ακαδημαϊκός χάρτης, με βάση τις ρεαλιστικές εκτιμήσεις της ανάπτυξης, με  κριτήριο  τον τόπο που υπάρχουν οι πρώτες ύλες και ο φυσικός πλούτος. Ο τουρισμός, η γεωργία, η ναυτιλία θα είναι οι πυλώνες της ανάπτυξης, αν και όταν έρθει. Η θάλασσα, το βουνό, το χωράφι, τα μεταλλεία. Εκεί θα πάει και πρέπει να εγκατασταθεί και  η μεταποίηση της πρωτογενούς παραγωγής, των ορυκτών και της εκμετάλλευσης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από την Αθήνα και τη Θεσ/νίκη.  Όχι πια. Ο κόσμος θα πάει εκεί που θα ανοίξουν οι δουλειές και αυτό θα γίνει στην Ελληνική επαρχία. Ας το δούμε, έρχεται,  και ας το σχεδιάσουμε.  Η αντίστροφη πορεία είναι ήδη  ορατή. Γιατί λοιπόν να εξακολουθήσουμε να στέλνουμε τα παιδιά  στην ακριβή Αθήνα, με δυσβάστακτη πλέον επιβάρυνση για τους γονείς; Γιατί θέλουμε να τα μάθουμε στην ζωή της πόλης και να θέλουν να μείνουν εκεί; Να κάνουν τι στο μέλλον της χώρας αυτής , όπως διαγράφεται; Τι  εμποδίζει; Μήπως οι καθηγητές που έχουν γραφεία και δουλειές εκτός Πανεπιστημίων, μήπως άλλα συμφέροντα που θέλουν την συσσώρευση κόσμου στα αστικά κέντρα. Δεν θέλω να το πιστέψω. Τολμήστε λοιπόν για να σας θυμηθεί η ιστορία. Δεν υπάρχει χρόνος για άλλες χαμένες ευκαιρίες.