ΤΟ ΠΑΡΑΘΕΡΙ

                                                                                                                                                                                                                                                               

        

    του Γιάννη Αν. ΛΟΥΚΑ

      

  Επιτέλους, βρήκα μια λέξη που δεν περιέχεται ούτε στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, ούτε αναφέρεται στο λεξικό της ντοπιολαλιάς μας του Στάθη Ασημάκη. Κι αυτή δεν είναι άλλη απ’ το παραθέρι ή το παραθέρ’, αν προτιμάμε. Το ότι η λέξη αυτή στα αραχωβίτικα τελειώνει σε- ρ, δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι είναι και αρχαιοελληνική, όπως ας πούμε ο “ρήτωρ”! Κι όπως όλες οι λέξεις, που είναι ζωντανοί οργανισμοί, έτσι κι αυτή έχει την ιστορία της και τις φάσεις της.

Το παραθέρι κάποτε

     Το “παραθέρι” ήταν ο πρόγονος των κατοπινών “διακοπών”. Λέξεις παρόμοιες, αλλά και τόσο διαφορετικές! Και ποιοι παραθέριζαν κάποτε ; Οι πλούσιοι, οι αστοί, οι χωριάτες, οι ασθενικοί; Μια γενική απάντηση θα ήταν : όσοι είχαν την ανάγκη ή όσοι είχαν τη δυνατότητα. Και πού παραθέριζαν ; Μα και στο βουνό και στη θάλασσα και στις λουτροπόλεις. Ίσως, ο καθένας προσπαθούσε να παραθερίσει σ’αυτό  που του έλειπε. Και πόσο κόστιζε ; Από τίποτα ως πάρα πολλά. Ας πούμε, το παραθέρ’ στην Αγια-Ρσαλή ( Αγία Ιερουσαλήμ, πάνω απ΄ τη Δαύλεια) δεν κόστιζε τίποτα. Δωρεάν διαμονή στις σκηνές στα έλατα, δωρεάν μεταφορά με τα “ζα” και κατανάλωση φυτικών τροφών απ’ τα περιβόλια και τους μπαχτσέδες.

       Ένας παραθερισμός, όμως, στις κοσμικές λουτροπόλεις (Λουτράκι, Αιδηψός, Καμμένα Βούρλα κ.λ.π.) σίγουρα για τους πολλούς ήταν ένα άπιαστο όνειρο.

Η Αράχωβα, πάντως, και ο Παρνασσός ήταν άριστα και ξακουστά παραθεριστικά κέντρα για κείνη την εποχή, με φανατικούς λάτρεις, όπως έχουμε δει και σε αναρτήσεις του εκλεκτού συλλέκτη Λουκά Παπαλεξανδρή.

Το παραθέρι στα παιδικά μας χρόνια.

        Σαν έμπαινε ο Ιούνιος και πλησίαζε ο καιρός του Απολυτηρίου, όλο και έμπαινε στην παιδική σκέψη το ερώτημα, ή μάλλον η ευχή για το παραθαλάσσιο παραθέρι. Πιο άγριος τότε ο χειμώνας  στην Αράχωβα, πολλά τα χιόνια, σπάνιες οι μετακινήσεις, κι έτσι βλέπαμε τη θάλασσα αυστηρά κάθε καλοκαίρι, κι αυτό όχι πάντα και μετά από πολύν αγώνα.

    Τους παππούδες και τις γιαγιάδες δεν τους θυμάμαι ποτέ σε παραθέρι. Αγροτικές δουλειές ακόμα και το καλοκαίρι στο Λιβάδι, στο Λόγγο, στα περβόλια και χώρια η φροντίδα στα ζωντανά : “μπλάρια”, γαϊδούρια, κατσίκες, κοτούλες. Πού να περισσέψει χρόνος! Για τους παππούδες παραθεριστικό κέντρο ήταν η Τομαρόβρυση ή  Αγορά, και με αμφίεση σακακιού, ακόμα και κατακαλόκαιρο! Οι γιαγιάδες αρκούνταν  στα κουσούλτα και στα καλοκαιρινά ξωκκλήσια.

    Οι γονείς, όμως, το προσπαθούσαν. Έστω για λίγες μέρες στη θάλασσα για τα παιδιά. Μπορεί οι ίδιοι να μην ακολουθούσαν πάντοτε λόγω της δουλειάς τους, αλλά η οικογένεια θα κατηφόριζε μέχρι την Ιτιά ή το Ξεροπήγαδο.

    Μάλιστα, την εποχή εκείνη υπήρχαν δυο  “πακέτα” διακοπών : το παραθέρ’, που αυτό συνεπαγόταν το κουβάλημα σχεδόν όλου του νοικοκυριού για διαμονή λίγων μόνο ημερών, ή το “απάνου- κάτου”, που περιλάμβανε την ημερήσια επιδρομή των …ορεινών στις κοντινές ακτές, την κατανάλωση των κεφτέδων, που γέμιζαν τα μπωλ, και την επιστροφή στη δροσιά του υψομέτρου και χωρίς κουνούπι το βράδυ ( “κνουπ”, παρακαλώ!)

   Και στα δυο “πακέτα” οι υπηρεσίες του ΚΤΕΛ ήταν πολύτιμες. Ο Μελισσάρης, ο Δημοσθένης, ο Θόδωρας, ο Γιάννης, το πιο απαραίτητο κομμάτι της μετακίνησης των παραθεριστών!

Διακοπές vs  παραθέρι

     Και κάποια στιγμή όλα είχαν αλλάξει χωρίς να το καταλάβουμε. Το παραθέρι καταχωνιάσθηκε στις παιδικές μας μνήμες. Να πας σε κοντινές παραλιακές πόλεις ούτε που το συζήταγες! Πολύ ντεμοντέ!  Οι άλλοτε κοσμοπολίτικες λουτροπόλεις των παλιών ελληνικών ταινιών ταυτίστηκαν με τα ΚΑΠΗ. Τα ορεινά πάλαι ποτέ φημισμένα παραθεριστικά κέντρα έγιναν β’ και γ’ κατηγορίας για το καλοκαίρι. Ευτυχώς, η Αράχωβα το απέφυγε αυτό με την έγκαιρη και σοφή μετονομασία της σε “Μύκονο του χειμώνα “!!!

       Ζήτω, λοιπόν, οι διακοπές και πάλι ζήτω τα κοσμοπολίτικα  νησιά!

       Και πόσο γρήγορα μάθαμε και τη νέα ορολογία : all-inclusive, BB, HB, ημιδιατροφή,  πλήρη διατροφή, πισίνες, παιδικές πισίνες, spa, υδρομασάζ, πακέτα 5 ημερών, πακέτα 8 ημερών, booking, tripadvisor, trivago, photo gallery, προσφορές, ιδιωτική παραλία, sea view, pool bar…

Και συγγνώμη για τις πολλές αγγλικές λέξεις, αλλά οφείλουμε να είμαστε ακριβολόγοι. Χώρια που, αν οι μισές κουβέντες σου δεν είναι αγγλικούρες,  δε θεωρείσαι και πολύ “ in!”

       Αχ, πού είσαι κυρά-Ασημούλα και κυρ- Θανάση με τη βάρκα σου στην Κίρρα να δείτε πρόοδο!

Και πού είσαι γριά-Ουρανία με τη δεσφινιώτικη προφορά στο Τροκαντερό και με το ψυγείο του πάγου και τις ημερήσιες παγοκολόνες απ΄το παγοπωλείο της Ιτέας!  Αντί γι’ αυτό, το mini-bar, και μάλιστα κομπλέ, με όλα τα καλούδια! Αντί για το διπλανό χωριό το μακρινό village! Αντί για το ενοικιαζόμενο δωμάτιο, το resort και το beach. Αντί για το “Τροκαντερό” η πλαζ  “Paradise” κι αντί για το “Μαϊάμι” το “Super Paradise”. Τι Κοζάνη τι Λωζάνη!

Αντί για την ψαρόβαρκα το “all day cruise” στις απόκρημνες παραλίες .  Αντί για το ΚΤΕΛ το δίλημμα  « rent a car  ή  με το ΙΧ  στο πλοίο για το νησί»! Και, επιπλέον, «με το αργό ή με το γρήγορο ;». Αυτά ήταν τα προβλήματα.

Δεν θα επεκταθούμε στο θέμα των ιδιωτικών σκαφών, λόγω συντομίας, χώρια που αποτελούν και τεκμήρια…

      Κι όλα αυτά μέσα σε μισή γενιά! Πήγαμε για παραθέρι με το αργό και επιστρέψαμε από διακοπές με το γρήγορο!

Η αφύπνιση

       Μάλλον, όμως, είχαμε ξεχάσει να δώσουμε αφύπνιση στη reception (λίγο παλιομοδίτικο κι αυτό!) Κι έτσι, όταν ξυπνήσαμε, αργά και χαλαρά, για να πάμε στο λουκούλλειο πρωινό των μπουφέδων του νεοπλουτισμού μας, του καταναλωτισμού και των ψευδαισθήσεών μας, μας ειδοποίησαν ότι το ωράριο του breakfast είχε τελειώσει , πριν καν αρχίσει, και ούτε κουβέντα για lunch και dinner.

-«Κοιτάξτε να βολευτείτε με κάνα σουβλάκι ή καμιά πίτσα, όσο υπάρχουν κι αυτά ακόμα  και ξεχάστε τα all inclusive!»

       Και τα πακέτα τα 8ήμερα και τα 12ήμερα “κουρεύτηκαν” κι αυτά.

      Και το χειρότερο και καθόλου αστείο; Επιστρέφοντας από τις διακοπές, είχαν διακοπεί και οι εργασίες πάρα πολλών, απίστευτα πολλών!

      Και οι λογαριασμοί στα γραμματοκιβώτια να ξεχειλίζουν… εκεί που μόλις λίγα χρόνια πριν ξεχείλιζαν οι προσφορές για τα διακοπο-δάνεια!

     Με δυο λόγια, ο σημερινός εφιάλτης :

     Αντί της εργασίας η ανεργία –και ειδικά των νέων– ή η μαύρη εργασία ή το πολύ-πολύ η προσωρινή απασχόληση. Και αντί των διακοπών η φυγή στο εξωτερικό!

     Και μόνο η συζήτηση για διακοπές προκαλεί ενοχές, έστω κι αν απ΄ αυτές τις κουτσουρεμένες διακοπές περιμένει να δουλέψει και να ζήσει ένα σωρό κόσμος!

Αντί επιλόγου

       Και τώρα τι ;

    Μόνος του ο καθένας οφείλει να απαντήσει στο ερώτημα.

    Νομίζω, όμως, ότι την πιο μεστή, την πιο έγκυρη απάντηση τη δίνει ο Οδυσσέας Ελύτης στους δύο τελευταίους στίχους από το «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» (ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ) :

«Νυν Νυν το μηδέν

και ΑΙΕΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ, Ο ΜΕΓΑΣ!»

                                                                                                                                                                                      Με εκτίμηση

                                                                                                                                                                                           Εν τω μέσω του θέρους

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                  ΙΑΛ